Rusya İmparatoru Çar II. Aleksandr, 1855 - 1881 yılları arasında hüküm sürmüş, kapsamlı bir reform programı uygulamış ve 1861'de köylü serfliğini kaldırmıştır.

Çar II. Aleksandr, 29 Nisan 1818 tarihinde Moskova, Rusya'da doğmuştur. Babası I. Nikolay, annesi Prusyalı Charlotte'dir. Konstantin Nikolayevich, Nikolay Nikolayeviç, Maria Nikolaevna, Mihail Nikolayeviç Romanov, Olga Nikolaevna, Alexandra Nikolaevna, Alexis Pashkine, Elizabeth Nicholaevna, Youzia Koberwein, Olga Carlovna Albrecht adlarında kardeşleri vardır. Çar II. Nikolay torunudur.

Çar II. Aleksandr, babası I. Nikolay'ın yakalandığı soğuk algınlığının zatürreye dönüşmesi sonucunda 2 Mart 1855 tarihinde ölmesi üzerine 37 yaşında iken Rusya'nın Çarı oldu. Taç giymesi 7 Eylül 1856 tarihinde gerçekleşti.

Çar II. Aleksandr, Rusya imparatoru, Polonya kralı ve Finlandiya büyük düküydü. İmparator olarak yaptığı en önemli reform, 1861 yılında Rusya'daki serfleri özgürleştirmesi, yani köylü serfliğini kaldırması olmuştur. Bu nedenle kendisi "Kurtarıcı Aleksandr" olarak anılmaktadır. Ayrıca uzun bir zaman dilimine yayılan bir programla köylülere az da olsa toprak dağıtıldı.

serflerin özgürleştirilmesinin yanı sıra, yargı sistemini yeniden düzenlemek, seçilmiş yerel hâkimler oluşturmak, bedensel cezayı kaldırmak, zemstvo sistemi (yerel yönetim kurumu) aracılığıyla yerel özyönetimi teşvik etmek, zorunlu askerlik hizmeti uygulamak, soyluların bazı ayrıcalıklarını kaldırmak ve üniversite eğitimini desteklemek gibi pek çok diğer liberal reformlardan da sorumluydu.

1862 tarihli bir hükûmet kararıyla Çerkesya halkının topraklarına silah zoruyla el kondu, Çerkezya'nın Karadeniz kıyılarını ve doğuda, içerideki dağlık Abadzeh yöresi bütününü kapsayan etnik temizlik uygulaması sonucu, 1 milyonun üzerinde Adıge ya da Çerkes nüfusu Osmanlı topraklarına sığınmak zorunda bırakıldı. Adıge ya da Çerkez toprakları Rus yerleşmecilere, özellikle 1861'de azat edilen toprak kölelerine (serf) tahsis edildi.

Tahta çıktığında ülkedeki sözü edilebilecek tek demiryolu Moskova ile Sankt-Petersburg arasındaydı. Ölümüne kadar geçen 25 yıllık sürede Rusya'daki demiryollarının uzunluğunu 960 km'den 22,525 km'ye çıkardı. Demiryolları yatırımları o güne değin büyük ölçüde feodal bir tarım toplumu olan Rusya'da, her ülkede olduğu gibi, ekonomik yaşamın canlanması sonucunu doğurdu. Anonim Şirketler, bankalar ve kredi kuruluşları gelişmeye başladı. Rusya'nın temel ihraç ürünü olan tahılın pazara ulaşması kolaylaştı.

Dış politikasıyla da dikkat çeken Çar II. Aleksandr; genel olarak barışçıl bir politika benimsemiş, Amerika Birleşik Devletleri'ni destekleyen ve Büyük Britanya'ya karşı çıkan bir çizgide ilerlemiştir. Amerikan İç Savaşı (12 Nisan 1861 - 26 Mayıs 1865) sırasında Birlik tarafını desteklemiş ve Konfederasyon Donanması'nın saldırılarını caydırmak için New York Limanı ile San Francisco Körfezi'ne savaş gemileri göndermiştir.

Ayrıca milliyetçi akımlar sonucu, isteksizce de olsa Osmanlı egemenliği altındaki Slav halklarının savunuculuğunu üstlendi. Sonunda 1877'de Osmanlı'ya savaş açtı (93 Harbi) (24 Nisan 1877 – 3 Mart 1878). Rusya'nın kazandığı savaş sonunda, Rus birlikleri Ayastefanos'ta (Yeşilköy) karargâh kurdu. Berlin Konferansı'nda Avrupalı devletler, imparatorluğun savaş kazançlarını büyük ölçüde sınırlandırsa da, Rusya'nın en önemli kazancı Bulgaristan'ın Osmanlı'ya karşı özerklik kazanması oldu. Sofya'da heykeli dikilen Çar II. Aleksandr'ı Bulgaristan bugün de kurucuları arasında anmaktadır.

Barışçıl dış politikasına rağmen, Aleksandr, 1877-1878 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu ile kısa süren bir savaş (93 Harbi) yapmış ve bunun sonucunda Bulgaristan, Karadağ, Romanya ve Sırbistan bağımsızlık kazanmıştır. Uzak Doğu'da Vladivostok'un kurulmasını sağlayan genişlemeleri desteklemiş, Kafkasya'da Çerkes Soykırımı ile sonuçlanan planları onaylamış ve Türkistan'a yönelik genişlemelerine devam etmiştir.

Uzak kolonisi olan Alaska’yı gelecekteki bir savaşta Britanya'nın eline geçmesinden endişe eden Çar II. Aleksandr, 30 Mart 1867 tarihinde 7,2 milyon Dolara Alaska’yı Amerika Birleşik Devletleri’ne satmıştır.

Çar II. Aleksandr, 1878'de Berlin Kongresi'nin sonuçlarından memnun olmamasına rağmen, bu anlaşmaya sadık kalmıştır. İç politikada karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, 1863'te Polonya’da meydana gelen bir ayaklanma olmuştur; bu ayaklanmaya yanıt olarak, Polonya'nın ayrı anayasasını iptal etmiş ve bu toprakları doğrudan Rusya'ya dahil etmiştir. Aleksandr, yükselmekte olan devrimci ve anarşist hareketlere karşı ek parlamento reformları önermekteydi; ancak 1881 yılında suikasta uğrayarak hayatını kaybetmiştir.

Çar II. Aleksandr, 1841 yılında Maria Alexandrovna ile evlendi. 1860'lardan itibaren sağlığı kötüleşen eşi 3 Haziran 1880 tarihinde 55 yaşında öldü. III. Alexander, Alexandra Alexandrovna,Tsesarevich Nikolay Aleksandroviç, Vladimir Aleksandroviç, Aleksey Aleksandroviç, Maria Alexandrovna, Sergey Aleksandroviç, Paul Alexandrovich adlarında çocukları vardı. Altı erkek ve iki kız olmak üzere sekiz çocuğu oldu.

Çar II. Aleksandr, eşinin ölümünden sonra metresi Catherine Dolgorukova ile 18 Temmuz 1880 tarihinde evlendi. Morganatik bir evlilik yaptıklarında zaten üç çocukları vardı. Dördüncü bir çocuk bebekken ölmüştü. Eşi Catherine Dolgorukova; Rus İmparatorluğu'nda faaliyet gösteren, otokratik Çarlık sistemini devirmek amacıyla hükümet yetkililerine suikastlar düzenleyen devrimci sosyalist siyasi bir örgüt olan "Narodnaya Volya" tarafından 13 Mart 1881 tarihinde yapılan bir suikastte Çar II. Aleksandr ile beraber ölmüştür.

Çar II. Aleksandr, 13 Mart 1881 tarihinde bombalı suikastte Petersburg, Rusya'da 63 yaşında ölmüştür.

Öldükten sonra yerine oğlu III. Alexander geçti.

Kaynak:Biyografiler.com