Postmodern tasarımları ve alışılmadık formlar ve malzemeler kullanmasıyla tanınan Frank Gehry, 5 Aralık 2025 tarihinde ABD, Kaliforniya, Santa Monica'da 96 yaşında öldü.

Frank Gehry, 28 Şubat 1929 tarihinde Kanada'nın Toronto kentinde Sadie Thelma ve Irving Goldberg'in oğlu olarak doğmuştur. Amerikalı babası New York'ta Rus-Yahudi ebeveynlerden doğmuş, Yahudi annesi ise Polonya'daki şehir Łódź'da doğmuş bir göçmendi. Büyükbabası ona İbranice "Efraim" adını vermişti, ancak bunu sadece bar mitzvah töreninde kullandı. Tam adı Frank Owen Gehry'dir. Gerçek adı Ephraim Owen Goldberg'dir.

Yaratıcı bina tasarımlarıyla tanınan Frank Gehry, Ephraim Owen Goldberg olarak hayatına başlamış, 1954'te, o zamanki eşi Anita'nın antisemitizm sebebiyle mesleğinde geri kalabileceğini söylemesi üzerine soyadını Goldberg'den Gehry'ye değiştirdi.

Frank Gehry, ailesi 1937'de Ontario'daki altın madenciliği kasabası Timmins'e taşındılar, ancak Yahudi karşıtlığıyla karşılaştıktan sonra Toronto'ya geri döndüler.

1947 yılında Gehry'nin ailesi Amerika Birleşik Devletleri'ne göç ederek Kaliforniya'ya yerleşti. Teslimat kamyonu şoförlüğü yaparak iş buldu ve Los Angeles Şehir Koleji'nde eğitim gördü.

Frank Gehry, 1954 yılında Güney Kaliforniya Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nden mezun oldu. Bu süre zarfında Alpha Epsilon Pi üyesi oldu. Daha sonra, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nda hizmet de dahil olmak üzere birçok farklı işte çalışarak mimarlıktan uzaklaştı.

1956 sonbaharında Frank Gehry, ailesini Cambridge, Massachusetts'e taşıdı ve burada GI Bill bursunu kullanarak Harvard Üniversitesi Tasarım Yüksekokulu'nda şehir planlaması okudu. Harvard Üniversitesindeki eğitimi sırasında hocaları ile yaşadığı tartışmalardan sonra yüksek lisans programını bırakarak, Los Angeles'a döndü.

Los Angeles'da 1962 yılına kadar Gruen Associates'te çalıştı ve ardından kendi firması olan kartondan parçalar üretme konusunda uzmanlaşmış Easy Edges adlı mobilya üretim şirketini kurdu.

Bağımsız pratiğinin ilk döneminde, özellikle Edward Kienholz, Robert Irwin ve Ed Ruscha olmak üzere Venedik ve Santa Monica sanat çevrelerinin sanatçılarıyla yakın ilişkiler geliştirdi.

Frank Gehry, oluklu mukavva ve suntadan yapılmış ve Easy Edges Body Contour Rocker (1971) ve Easy Edges Side Chair'ın 1970 ve 1972 versiyonlarını içeren Easy Edges mobilya serisiyle ulusal çapta tanındı. Ancak, deneysel avangart bir mimar olarak ünü, Santa Monica'daki mevcut bir bungalov olan kendi evinin yeniden inşasıyla (1978-88) pekişti.

Frank Gehry, oluklu alüminyum, işlenmemiş kontrplak ve tel örgü gibi yaygın ev yapım malzemelerini kullanarak zengin, iç içe geçmiş mekanlar yaratmayı başardı. Yarı bağımsız ahşap çerçeve yapılarına dayanan evinin eklemeli ve kolajlanmış karakteri, 1980'lerdeki çalışmalarının imzası haline geldi ve bu çalışmalar 1988'de MoMA'nın Yapıbozucu Mimari sergisinde ve aynı yıl Whitney Amerikan Sanat Müzesi'ndeki Gehry'nin retrospektif sergisinde sergilendi.

1989 yılında, mimarlık alanında verilen en prestijli uluslararası ödül olan Pritzker Mimarlık Ödülü'nü aldı. Bu dönemde, Avrupa'daki ilk binası olan Almanya'daki Vitra Tasarım Müzesi'ni ve 2003 yılına kadar inşa edilmemiş olan Los Angeles'taki Walt Disney Konser Salonu'nun tasarımını tamamladı.

Walt Disney Konser Salonu.

1990'larda Frank Gehry'nin biçimsel dili, en dikkat çekici tasarımı İspanya'daki Guggenheim Müzesi Bilbao (1997) olan karmaşık eğrisel formlara doğru bir yönelim gösterdi. B  formları, kısmen bilgisayar yazılımlarındaki gelişmeler sayesinde giderek karmaşıklaşan bir dizi serbest el çizimiyle tasarladı. Mimarlığındaki bu biçimsel gelişim, sonraki çalışmalarının imzası haline geldi.

Frank Gehry'nin Santa Monica, Kaliforniya'daki özel konutu da dahil olmak üzere birçok binası turistik mekan haline gelmiştir. En ünlü eserleri arasında İspanya'daki Guggenheim Müzesi Bilbao, Los Angeles'taki Walt Disney Konser Salonu ve Paris'teki Louis Vuitton Vakfı yer almaktadır. Bu binalar, heykelsi, genellikle dalgalı dış cepheleri ve titanyum ve paslanmaz çelik gibi malzemelerin yenilikçi kullanımıyla karakterize edilir.

Guggenheim Müzesi Bilbao - 1997

Guggenheim Müzesi Bilbao, İspanya’nın Bask Ülkesi bölgesinde, Bilbao şehrinde bulunan, modern sanat müzesidir. 11.000 m² alana yayılan müze, Amerikalı bir vakıf olan, Solomon R. Guggenheim Vakfı’nın beş müzesinden biridir.

Gehry’nin Guggenheim Müzesi Bilbao, 1997’de açıldığı andan itibaren, kendine özgü titanyum eğrileri ve yükselen cam atriyumu ile 20. yüzyılın en önemli binalarından biri olarak selamlandı. Gehry’nin son teknoloji bilgisayar destekli tasarım teknolojisini kullanması, şiirsel formları gerçeğe dönüştürmesini sağladı. Ortaya çıkan mimari, sanatın sunumu için diğerlerinden farklı olarak boşluklarla heykelsi ve dışavurumcudur. Müze, kentin eski endüstriyel merkezindeki Nervión Nehri boyunca 32.500 metrekarelik bir alanda birbirine bağlı taş, cam ve titanyum şekillerini ortaya çıkararak kentsel bağlamla sorunsuz bir şekilde bütünleştirilmiştir.

On dokuz galeriye on bir bin metrekarelik sergi alanı dağıtılıyor. Bu galerilerin on tanesi klasik bir ortogonal plana sahiptir ve taş kaplamaları ile dışarıdan ayırt edilebilir. Dokuz diğer düzensiz şekilli galeri, dikkate değer bir kontrast sunar ve dönen formları ve titanyum kaplamalarıyla dışarıdan tanımlanabilir. 30 metre genişliğinde ve 130 metre uzunluğundaki en büyük galeri, birkaç yıl boyunca geçici sergiler için kullanıldı. 2005 yılında tarihin en büyük heykel komisyonu olan Richard Serra’nın The Matter of Time adlı anıtsal yerleştirmesinin yeri oldu. Müze alanının bir ucunda, 2007’den beri Daniel Buren’in Arcos rojos / Arku Gorriak adlı heykelini destekleyen La Salve Köprüsü geçmektedir. Guggenheim Müzesi Bilbao, Gehry’nin seçkin mimari kariyerinde olduğu kadar müze tasarımı alanında da bir doruk noktasıdır. Estetik ve programatik bir birliği koruyarak sanat ve mimarinin entegrasyonunda emsalsizdir.

Walt Disney Konser Salonu.

Frank Gehry-Louis Vuitton Foundation

Frank Gehry, 1970'lerde gündelik malzemeleri karmaşık, dinamik yapılarla harmanlayan kendine özgü tarzıyla öne çıktı. Gehry'nin mimariye yaklaşımı dekonstrüktivist olarak tanımlandı, ancak kendisi sınıflandırmaya direndi. Eserleri, 2010 Dünya Mimarlık Araştırması'nda çağdaş mimarinin en önemlileri arasında sayılıyor ve Vanity Fair onu "çağımızın en önemli mimarı" olarak adlandırıyor.

Frank Gehry, 1952 yılında Anita Snyder ile evlendi, 1966 yılında boşandı. 4 çocuğu vardır. İkinci evliliğini 1975 yılında Berta Isabel Aguilera ile yaptı.

Frank Gehry-Dans Eden Ev, Prag

Frank Gehry, kariyeri boyunca, mimarlık alanının en yüksek onuru olarak kabul edilen 1989 Pritzker Mimarlık Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödül ve onur aldı. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nde Ulusal Sanat Madalyası ve Başkanlık Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi. Frank Gehry'nin etkisi mimarinin ötesine uzanıyor; mobilya, mücevher, içki şişeleri ve diğer ürünler de tasarladı.

Frank Gehry, 5 Aralık 2025, Santa Monica, Kaliforniya, ABD'de 96 yaşında ölmüştür.

Frank Gehry-Selo

Kaynak:Biyografiler.com