ABD Başkanı Donald Trump’ın Grönland’ı ABD kontrolüne alma yönündeki ısrarı yeni bir diplomatik krizi tetikledi. Trump’ın adaya “özel temsilci” ataması, Danimarka ve Grönland yönetimlerinin sert tepkisine yol açarken Avrupa Birliği ve Kuzey ülkeleri de Kopenhag’a destek verdi.

Washington’un bu hamlesi, Grönland’ın statüsü ve Arktik bölgesindeki güç mücadelesini yeniden uluslararası gündemin üst sıralarına taşıdı.

ABD Başkanı Donald Trump, Danimarka Krallığı’na bağlı yarı özerk Grönland için özel temsilci atayarak Washington–Kopenhag hattında yeni bir gerilimin fitilini ateşledi. Trump’ın uzun süredir dile getirdiği “Grönland’a sahip olmalıyız” söylemi, bu atamayla birlikte daha somut bir adım haline geldi.

Louisiana Valisi Jeff Landry’nin özel temsilci olarak görevlendirilmesi, yalnızca Danimarka’da değil, Grönland yönetimi ve Avrupa Birliği’nde de ciddi rahatsızlık yarattı.

Trump, Grönland’ın ABD için “ulusal güvenlik” açısından vazgeçilmez olduğunu savunuyor. BBC’ye verdiği demeçte “Grönland’a sahip olmak zorundayız” diyen Trump, Çin ve Rusya’ya ait gemilerin bölgedeki varlığını tehdit unsuru olarak gösterdi.

ABD Başkanı, adayı mineral kaynakları için değil, güvenlik gerekçesiyle istediğini öne sürerken, bu hedef doğrultusunda güç kullanımını tamamen dışlamadığını da ima etti.

Özel temsilci olarak atanan Jeff Landry, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda, “Grönland’ı ABD’nin bir parçası haline getirmek için bu gönüllü pozisyonda görev almak bir onur” ifadelerini kullandı.

Landry, bu görevin Louisiana Valiliği’ndeki sorumluluklarını etkilemeyeceğini savunsa da, açıklama Danimarka’da tepkiyle karşılandı.

Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen, atamayı “son derece can sıkıcı” olarak nitelendirdi ve ABD’nin Kopenhag Büyükelçisi’nin bakanlığa çağrılacağını açıkladı. Rasmussen, Danimarka’nın Faroe Adaları ve Grönland’ı kapsayan bir krallık olduğunu vurgulayarak, “Toprak bütünlüğümüzü zedeleyecek girişimleri kabul edemeyiz” dedi.

Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen ise özel temsilci atanmasının ada açısından hiçbir bağlayıcılığı olmadığını belirtti. Nielsen, “Kendi geleceğimize biz karar veririz. Grönland, Grönlandlılara aittir” sözleriyle Washington’a net bir mesaj verdi.

Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB’nin Danimarka ve Grönland halkıyla “tam dayanışma” içinde olduğunu açıkladı. İsveç ve Norveç de Kopenhag’a açık destek veren ülkeler arasında yer aldı.

Yaklaşık 57 bin nüfusa sahip olan Grönland, 1979’dan bu yana iç işlerinde geniş bir özerkliğe sahip. Savunma ve dış politika ise Danimarka’nın yetki alanında bulunuyor.

Arktik rekabeti ve Grönland’ın stratejik önemi

Kamuoyu yoklamaları, Grönland halkının büyük bölümünün Danimarka’dan bağımsızlığa sıcak baktığını, ancak ABD’nin bir parçası olmayı istemediğini ortaya koyuyor.

Eriyen buzulların yeni deniz yollarını açtığı Arktik bölgesinde ABD, Çin ve Rusya arasındaki rekabet giderek artıyor. Bu denklemde Grönland, NATO ve ABD güvenlik planlamasında kritik bir konumda yer alıyor.

ABD’nin adada II. Dünya Savaşı’ndan bu yana askeri bir üssü bulunuyor. ABD Başkan Yardımcısı James David Vance de mart ayında bu üssü ziyaret ederek Grönland halkına “ABD ile anlaşma yapma” çağrısında bulunmuştu.