Rus çellist, piyanist ve orkestra şefi Mstislav Rostropoviç, 20. yüzyılın en önemli çello sanatçılarından biri olarak kabul edilir.

Mstislav Rostropoviç, 27 Mart 1927 tarihinde o zamanlar SSCB'ne bağlı Azerbaycan'ın Bakü kentinde Leopold Vitoldovich Rostropovich, Sofiya Nikolaevna Fedotova çiftinin oğlu olarak doğmuştur. Tam adı Mstislav Leopoldoviç Rostropoviç'dir. Veronika Rostropovich adında kardeşi vardı. Çocukluğunu ve gençliğini Bakü'de geçirdi. İkinci Dünya Savaşı sırasında ailesi Orenburg'a, ardından 1943'te Moskova'ya döndü. 1943 yılından 1948 yılına kadar Moskova Konservatuvarı'nda okudu. 1956 yılında profesör oldu.

Mstislav Rostropoviç, dört yaşında annesi Sofiya Fedotova ile piyano çalışmaya başladı. Viyolonsel çalmaya ise, kendisi de bir çellist olan ve Pablo Casals'ın eski bir öğrencisi olan babası Leopold Vitodovich Rostropovich ile başladı. 16 yaşında Moskova Konservatuvarı'na girdi ve burada çello, piyano ve bestecilik eğitimi aldı. Burada, öğretmenlerinden biri olan besteci Dmitri Şostakoviç ile tanıştı.

Mstislav Rostropoviç, ilk çello konserini 1942 yılında verdi ve 1947, 1949 ve 1950 yıllarında Prag ve Budapeşte'de ilk uluslararası müzik ödüllerini kazandı. 1945 yılında 18 yaşındayken Sovyetler Birliği'nin ilk genç müzisyenler yarışmasında altın madalya kazandı. Bu, genç Rostropoviç'in kariyerinin ilk yıllarında bir yarışma galibiyet serisinin başlangıcı oldu ve Prag ve Budapeşte Uluslararası Müzik Ödülleri'nde üç kez birincilik kazandı. 23 yaşında Sovyetler Birliği'nin en büyük ödülü olan Josef Stalin Ödülü'nü kazandı ve hem solist olarak hem de Leningrad Konservatuarı ve mezun olduğu Moskova Konservatuarı'nda öğretmen olarak ün saldı.

1967 yılında Peter İlyiç Çaykovski'nin "Eugene Onegin" operasını yönetti.

Mstislav Rostropoviç, ifade özgürlüğüne, demokratik değerlere ve sınırsız sanata inanıyordu. Bu, Sovyet rejiminin birçok kez soruşturma açmasına neden oldu. 1970 yılında Rus yazar ve önde gelen Sovyet muhalifi Aleksandr Soljenitsin'i himayesine aldı ve bu durum Mstislav Rostropoviç'in yurt dışı turnelerinin kısıtlanmasına yol açtı. Moskova'daki ziyaretlerinin yanı sıra Leningrad ve Kiev gibi diğer şehirlerdeki ziyaretleri de kısıtlandı.

Ancak 1974'te eşiyle birlikte iki yıl yurt dışında kalmalarına izin verildi. 1975'te Sovyetler Birliği'ne dönmeme kararlarını açıkladılar. 1974 yılında eşi soprano Galina Vishnevskaya ve çocuklarıyla birlikte Sovyetler Birliği'nden ayrılarak ABD'ye yerleşti. Yabancı orkestralarla memleketini (Rusya'yı) turlaması yasaklandı ve Sovyet liderleri Rusya'daki müzisyenlere, yarışmalarına katılmamaları talimatını verdi. Sonunda, Sovyetler Birliği'nin kültürel özgürlüğü kısıtlamasına kamuoyu önünde muhalefet etmesi nedeniyle 1978 yılında Sovyet vatandaşlığından da çıkarıldı.

Mstislav Rostropoviç, 1977'den 1994'e kadar ABD'de Washington DC'deki Ulusal Senfoni Orkestrası'nın müzik direktörlüğünü yaptı.

Mstislav Rostropoviç, Kasım 1989 yılında Berlin Duvarı'nın yıkılışında doğaçlama bir performans sergiledi. Sovyet vatandaşlığı 1990 yılında iade edildi. Sovyet hükümeti Rostropoviç'e 1990 yılında vatandaşlık hakkını geri vermiş olsa da, Rostropoviç bunu reddetti ve ağırlıklı olarak Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşadı. Ancak Rus müziğini desteklemeye devam etti ve anavatanında birkaç kez orkestra şefliği ve konserler verdi. Rusya 1991 yılında yeni kurulan demokrasiyle mücadele etmeye başlayınca, Rostropoviç yeni Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'i desteklemek için Moskova'ya gitti.

Mstislav Rostropovich, hem Sovyetler Birliği'nde hem de yurt dışında çağdaş bestecilerle çok sayıda iş birliği yaptı. Kendisi için yazılmış 100'den fazla eserle, viyolonsel repertuvarı büyük ölçüde genişledi. Mstislav Rostropovich tarafından yazılan ve prömiyeri yapılan eserler arasında Sergey Prokofyev'in Viyolonsel Sonatı op. 119 ve Senfoni Konçertosu, Dmitri Şostakoviç'in viyolonsel konçertoları, Lutosławski'nin Viyolonsel Konçertosu, Benjamin Britten'in solo viyolonsel süitleri ve Viyolonsel Senfonisi ve Henri Dutilleux'nünTout un monde lointain'i yer alır. Martha Argerich, Sviatoslav Richter ve Vladimir Horowitz gibi ünlü piyanistlerle sahne aldı ve piyanist Emil Gilels ve kemancı Leonid Kogan ile bir üçlü oluşturdu.

Mstislav Rostropovich, çello performans kariyerinin yanı sıra üretken bir orkestra şefiydi. 1977-1994 yılları arasında Washington DC'deki Ulusal Senfoni Orkestrası'nın müzik direktörü ve şefi olarak görev yaptı.

Mstislav Rostropovich Bakü Uluslararası Festivali'nin direktörü ve kurucusuydu. Benjamin Britten'ın 1976 yılındaki vefatının ardından Aldeburgh Festivali'nin sanat yönetmenliği ekibinde yer aldı ve 1993 yılında Kronberg Akademisi'nin kuruluşunda etkili oldu

Mstislav Rostropoviç, 1955 yılında Bolşoy Tiyatrosu'nda soprano olan opera sanatçısı Galina Vişnevskaya ile evlendi. Olga Rostropovich (d.1956), Elena Rostropovich (d.1958) adlarında iki kız çocuğu vardır.

4 Mart 2002 tarihinde doğduğu şehir olan Azerbaycan'nın Bakü şehrinde "Rostropovich Müzesi" açıldı.

Mstislav Rostropovich'in sağlığı 2006 yılında kötüleşti. Nisan 2007'de Blokhin Rus Kanser Araştırma Merkezi'nde bağırsak kanseri tedavisi gördü. Aynı ayın ilerleyen günlerinde, 27 Nisan'da 80 yaşında hayatını kaybetti.

Mstislav Rostropoviç, 27 Nisan 2007 tarihinde Rusya'nın başşehri Moskova'da 80 yaşında ölmüştür. 29 Nisan'da dünya liderlerinin katıldığı bir cenaze töreni düzenlendi. Novodevichy Mezarlığı'na defnedildi.

Kaynak:Biyografiler.com