Ali Rıfat Çağatay udî, çellist, kemençezen, bestekâr, yorumcu, eğitimci ve Türkiye İstiklal Marşı'nın ilk bestecisidir.

Ali Rıfat Çağatay, 6 Şubat 1867 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Babası Osmanlı Paşası Şam Mutasarrıfı Bestekar Ali Rıfat, annesi Ayşe Hanım'dır. Dönemin ünlü hocalarından müzik eğitimi aldı. Şair Samih Rıfat Horozcu'nun ağabeyi, şair Oktay Rıfat Horozcu'nun amcası, Ali Cafer Çağatay'ın babasıdır.

Ali Rıfat Çağatay, uzun süre Bab-ı Ali Me’mûrîn-i Mülkiyye Komisyonu mümeyyizliğinde bulundu. I. Dünya Savaşı yıllarında İstanbul'da kurulan ve İstanbul müzik tarihinde önemli yeri olan Şark Musiki Cemiyeti'nin başkanlığını yaptı. 1922 yılında Türk Musikisi Ocağı adlı kurumu kurdu.

Sesi güzel olan Ali Rifat Bey, tambur ve kemençe de çalmasına rağmen özellikle iyi bir ud icracısı olarak tanındı. Bu sebeple devrinde Ûdî Ali Bey diye meşhur oldu. Şöhreti Suriye ve Mısır gibi ülkelere de yayıldı.

Ali Rıfat Çağatay, 1914 yılında Darülelhan (Nağmelerin Evi) adıyla açılan devlet konservatuvarının öğretim kadrosunda yer aldı. Üsküdar Musiki Cemiyeti'nde öğrenci yetiştirdi. 50 civarında bestesi ve müzik üzerine çok sayıda makalesi vardır.

Ali Rıfat Çağatay, Mehmet Akif Ersoy'un 1920 yılında Türk Kurtuluş Savaşı döneminde Türk ordusunu yüreklendirmek amacıyla yazdığı bir şiir olan Ordunun Duası adlı şiirini besteledi. Ali Rıfat Çağatay tarafından nihavend makamında marş olarak bestelenen şiir yayımlandıktan bir süre sonra Türk askerî birliklerince kullanılmaya başlandı. Şiir, şairin Cenk Şarkısı şiiriyle beraber İstiklal Marşı'na yakın mısralar barındırmakta ve İstiklal Marşı'nın bir prototipi olarak görülmektedir.

Mehmet Akif Ersoy tarafından yazılan İstiklal Marşı’nın 12 Mart 1921 tarihinde TBMM tarafından kabulünden sonra; marş ilk olarak Ali Rıfat Çağatay tarafından acem-aşiran makamında bestelendi ve 1924 yılından itibaren bu beste resmi olarak kullanılmaya başlandı. Ancak bu düzenleme 1930 yılında değiştirildi ve o tarihten itibaren, bugün hâlen kullanılan, Osman Zeki Üngör tarafından yapılan yeni beste yürürlüğe girdi. Marşın çok sesli orkestra düzenlemesi ise Edgar Manas tarafından yapıldı.

Ali Rıfat Çağatay, sadrazam Sait Halim Paşa'nın kız kardeşi Prenses Sare Zehra Kavala ile evli idi ve Ali Cafer Çağatay,  Fatma Nerime Çağatay ve Hüseyin Vecdi Çağatay adlarında 3 çocuğu vardı.

Ali Rıfat Çağatay, bir süre Avrupa’da bulundu. Fransa’da iken hanımının ölümü üzerine 1922 yılında İstanbul’a döndü.

1923 yılında Nimet Hanım’la evlendi. 1927’de Muallim İsmail Hakkı Bey’in vefatı üzerine boşalan, İstanbul Belediye Konservatuvarı Tarihî Türk Mûsikisi Eserlerini Tesbit ve Tasnif Heyeti üyeliğine getirildi ve vefatına kadar bu görevde kaldı.

Hayatının büyük kısmını talebe yetiştirmekle geçirdi. Talebeleri arasında Tanburi Cemil Bey'in oğlu Mesut Cemil, Ûdî Sâmi Bey, Suphi Ziya Özbekkan, Selahattin Pınar ve Safiye Ayla'nın eşi Şerif Muhittin Targan en meşhurlarıdır.

Ali Rıfat Çağatay, 3 Mart 1935 tarihinde İstanbul'da 68 yaşında ölmüştür

Kaynak:Biyografiler.com