Türkiye’nin en Büyük Biyografi ve Otobiyografi Sitesi

Adnan Menderes

Adnan Menderes

Doğum Tarihi: ??.??.1899

Ölüm tarihi: 17.Eylül.1961

Adnan Menderes kaç yaşında öldü : 62

Burcu:

Meslek: Başbakan

Doğum Yeri: Aydın

Ölüm Yeri: İmralı

Türkiye Cumhuriyeti Başbakan'ı, siyaset adamı.


1899 yılında Aydın'ın Koçarlı ilçesi Çakırbeyli köyünde doğdu. İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bey ile Aydınlı Hacı Alipaşazadeler’den Tevfika Hanım'ın oğlu olan Adnan, anne ve babasını küçük yaşta kaybetti ve anneannesinin yanında büyüdü.

Babası Kâtipzadelerden İbrahim Etem Bey’in memur olarak durumu orta hallice iken, annesi Tevhide Hanım’ın durumu ise Menderes Nehri boylarının toprak beyi olan varlıklı babası (Hacı Ali Paşazade) sayesinde çok daha iyidir. Anne tarafından dedesi vefat ettiğinde miras olarak daha dokuz yaşında iken Adnan Menderes’e kalan çiftliğin sınırları oldukça geniştir.

Adnan Menderes, anne ve babasını onları hatırlamayacak kadar küçük yaşta kaybeder. 1907’de de iki yaş büyük kız kardeşi dönemin bulaşıcı hastalığı verem yüzünden vefat eder. Sekiz yaşında kimsesiz kalan küçük Adnan’ı babaannesi Fitnat Hanım yanına alıp büyütür; onu kendi yanına İzmir’e getirir ve okula da orada başlatır.

Eğitimine İzmir'de 1910 yılında İttihat ve Terakki Mektebi’nde başlayan Adnan Menderes, birkaç yıl sonra bu okuldan ayrılarak aynı şehirdeki Kızılçullu Amerikan Kolejine geçti. Üniversite öncesi eğitimini Kızılçullu Amerikan Kolejinde tamamladı. Kolej son sınıf öğrencisi iken 4 Aralık 1916'da askere alındı, 15 Aralık 1917'de Zabit Vekili (Asteğmen) rütbesine yükseltildi, 30 Ekimde terhis oldu. Lise düzeyinde eğitim alanların yedek subay olduğu böyle bir dönemde Adnan Menderes, İstanbul’da aldığı askeri eğitimden sonra İzmir’e subay adayı olarak bir alayın emrine verilir ve 1917’in son günlerinde de asteğmen olur. Savaşın fiilen sona erdiği ve Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasından birkaç hafta önce Suriye-Filistin cephesine gönderilir, ancak yolda -Pozantı’da- geçirdiği hastalık yüzünden İzmir’e geri döner ve savaş sonrası ordunun terhisine kadar orada kalır.

Anadolu’nun işgal görmeye başladığı 1918 sonu ve sonrası günlerde, özellikle Aydın’ın 27 Mayıs 1919’daki Yunanlarca işgalinden sonra Adnan Menderes bu kez Aydın’daki kendi çiftlik bölgesinde Yunan birlikleriyle savaşmak üzere adını “Ay-Yıldız” olarak belirledikleri küçük bir Kuvayi Milliye müfrezesi kurar. 1920 yılının son aylarında Ankara’nın yedek subaylar için yaptığı çağrı üzerine Aydın merkezindeki düzenli birliklerin emrinde çeşitli görevler üstlenir ve 1922’ye kadar direniş faaliyetlerinin içinde aktif olarak yer alır. İstiklâl Harbi boyunca yaklaşık üç yıl süren askerlik hizmetini yerine getirdiği ve milli orduda yer aldığı için, 1931’de sadece cephede bulunanlara verilen kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile taltif edilir.

İstiklal Savaşında 6 Ekim 1920'de yeniden askere alınarak Aydın Askerlik Şubesinde görevlendirildi. 1 Eylül 1921'de Şube İnzibat Subaylığına atandı. 1 Mart 1922'de Menderes Bölgesi Komutan Yaveri oldu. Zaferden sonra 1 Eylül 1922'de Teğmenliğe yükseltildi. 1'inci Kolordu 2. Şube, İstihbarat Şubesi ve İzmir Sansüründe hizmette bulundu. 1 Ağustos 1923'te terhis edildi.

1928’de İzmir’in tanınmış ailelerinden Evliyazadelere mensup Berrin Hanımla (1905-1994) evlenen Adnan Menderes’in bu evlilikten Yüksel (1930-1972), Mutlu (1938-1978), Aydın Menderes (1946-2011) olmak üzere üç oğlu olmuştur.

12 Ağustos 1930'da İstanbul'da Ali Fethi Okyar'ın Başkanlığında kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkasında politikaya girerek partinin Aydın örgütünü kurdu ve İl Başkanı oldu. Partinin kendini kapatması üzerine siyasi yaşamını CHP'de sürdürdü. CHP Aydın İl Başkanlığına seçildi.

1934’te çıkan Soyadı Kanunu ile ilk önce “Ertekin” soyadını aldıysa da çok geçmeden bunu Menderes olarak değiştirdi.

9. Dönem seçimlerinde Aydın Milletvekilliğine seçildi. Bu arada Ankara Hukuk Fakültesinde öğrenim görerek 1935 yılında mezun oldu. 10, 11 ve 12. Dönemlerde yine CHP adayı olarak Aydın'dan Milletvekili seçildi. 1945 yılına kadar TBMM'de komisyon raportörlüğü yapan Menderes, o yıl Şükrü Saracoğlu Hükümetinin getirdiği Toprak Kanunu Tasarısını reddederek, komisyondan istifa etti. Partide yaptıkları muhalefetten dolayı, Refik Koraltan ve Mehmet Fuat Köprülü ile birlikte 25 Eylül 1945'te CHP'den ihraç edildi.

Adnan Menderes, mitingde.

Yaşanan ihraçların ardından, Celal Bayar da hem partiden hem de milletvekilliğinden istifa etti. Bu gelişmeler üzerine 7 Aralık 1945'te Demokrat Parti kuruldu. Adnan Menderes, Celal Bayar'dan sonra partinin ikinci adamı konumunda, partinin kurucuları arasındaydı.

8. Dönemde DP adayı olarak Kütahya'dan Milletvekili seçildi. 9. Dönemde İstanbul Milletvekili seçilerek 22 Mayıs 1950'de 1. (Demokrat Parti o dönem seçimi oylarının %53,5’ini alarak sandıkdan 1. parti olarak çıkmıştı), 9 Mart 1951'de 2. Menderes Hükümetlerini kurdu.

10. Dönemde yeniden İstanbul Milletvekili seçildi. 17 mayıs 1954'te 3. Menderes Hükümetini kurdu. 9 Aralık 1955'te Kabinesini yenilemek suretiyle, görevini dönem sonuna kadar sürdürdü. 28 Temmuz 1957'ye kadar Başbakanlıkla birlikte Milli Müdafaa Bakanlığına da vekalet etti. 11. Dönemde tekrar İstanbul Milletvekili oldu. Beşinci kez Bakanlar Kurulunu kurmaya memur edildi.

Darbe sonrası. Adnan Menderes - Time kapağı. Büyütmek için tıklayın

27 Mayıs 1960 Darbesi'nde Türk Silahlı Kuvvetlerinin ülke yönetimine el koymasıyla tutuklanarak Yassıada'ya götürüldü. Yüksek Adalet Divanında, Anayasayı ihlâl ve çeşitli suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda ölüm cezasına çarptırıldı.

17 Eylül 1961'de ölüm cezası İmralı'da idam şeklinde yerine getirildi.

17 Eylül 1990'da naaşı İmralı'dan alınarak Devlet töreni ile İstanbul Vatan Caddesinde yaptırılan Anıtmezarda toprağa verildi.

Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi ve İzmir, Adnan Menderes Havaalanına ismi verildi.

Adnan Menderes’in idam edilmeden önce yazdığı son mektubu:

Sizlere dargın değilim. Sizin ve diğer zevatın iplerinin hangi efendiler tarafından idare edildiğini biliyorum. Onlara da dargın değilim. Kellemi onlara götürdüğünüzde deyiniz ki, Adnan Menderes hürriyet uğruna koyduğu başını 17 sene evvel almadığınız için sizlere müteşekkirdir. İdam edilmek için ortada hiçbir sebep yok. Ölüme kadar metanetle gittiğimi, silahların gölgesinde yaşayan kahraman efendilerinize acaba söyleyebilecek misiniz? Şunu da söyleyeyim ki, milletçe kazanılacak hürriyet mücadelesinde sizi ve efendinizi yine de 1950’de olduğu gibi kurtarabilirdim. Dirimden korkmayacaktınız. Ama şimdi milletle el ele vererek Adnan Menderes’in ölüsü ebediyete kadar sizi takip edecek ve bir gün sizi silip süpürecektir. Ama buna rağmen duam (bu kelimenin üzeri çizilip merhametim yapılmıştır) sizlerle beraberdir.


Kaynak:Biyografiler.com

Adnan Menderes Hakkında Haberler

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu kimlerden oluşuyor?
26 Mart 2020

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu kimlerden oluşuyor?

Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu kimlerden oluşuyor? Çin'in Hubey eyaleti Vuhan şehrinden dünyaya yayılan Kovid-19 salgınıy...

CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan'a silahlı saldırı
29 Ekim 2016

CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan'a silahlı saldırı

CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan'a silahlı saldırı CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Aydın Milletvekili Avukat Bülent Tezcan Ay...

Turgut Özal panelle anılacak
08 Aralık 2006

Turgut Özal panelle anılacak

Sekizinci Cumhurbaşkanı merhum Turgut Özal, Pazar günü ASKİ Kapalı Spor Salonu'nda anılacak. 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal, günümüze Tür...