Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk başkanı olan Ziya Songülen, 1907-1908 yılları arasında kulübün ilk başkanı olarak görev yaptı.

Ziya Songülen, Mehmed Ayetullah Bey ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran 3 kişiden birisidir.

Ziya Songülen, 9 Eylül 1886 tarihinde İstanbul'da doğmuştur. Tam adı Nurizade Mehmed Ziya'dır. Hariciye Nazırı olan büyük dedesi Mehmed Nuri Efendi başta olmak üzere; Damat Gürcü Halil Rifat Paşa, dedeleri Server Paşa ve Asım Paşa ile babası Suad Bey; Sadrazamlık, Kaptan-ı Deryalık, Valilik, Şura-yı Devlet Başkanlığı, Şehreminilik, Adliye Nazırlığı, Hariciye Nazırlığı, Büyükelçilik gibi devlet vazifelerinde bulunmuşlardır. Annesi Azize Hanım, Sultan II. Mahmut'un kızı olan Saliha Sultan'ın 1. kuşak torunudur. Ziya Songülen Saint-Joseph Fransız Lisesinden 1903 yılında mezun oldu. Ardından Üniversite eğitimi için İngiltere’ye giderek İnşaat mühendisliği bölümünde okuyup mezun oldu.

Ziya Songülen, İstanbul'a döndükten sonra İngilizce ve Fransızca’ya ileri derecede hâkim olması, saraya yakın köklü bir Osmanlı ailesine mensup olması, ailesinin yurt içi ve yurt dışında geniş diplomatik ve dost çevresine sahip olması ve almış olduğu iyi eğitimi nedeni ile Düyun-u Umumiye'de vazife aldı.

İngiltere'de üniversite eğitimi sırasında futbolu ilk kez burada gördü ve takip etti. Tahsilinin ardından İstanbul'a dönüşünde bir futbol takımı kurmak isteğiyle ilk olarak Saint Joseph Fransız Koleji'nden edebiyat muallimi olan Enver Yetiker ile temasa geçti. Bu görüşmeler neticesiyle 1907 yılı baharında Modalı arkadaşları Mehmed Ayetullah Bey ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kurdu.

Yeni kurulan kulüp, doğduğu semtten adını aldı: Fenerbahçe. İlk olarak sarı-beyaz renklerle yola çıkan takım, kısa süre sonra sarı-lacivert renkleri benimsedi. Ziya Songülen, kulübün ilk başkanı, kurucusu ve resmî belgelerini hazırlayan kişi olarak Fenerbahçe tarihinin temellerini attı.

Fenerbahçe Spor Kulübü kurulduktan sonra ilk yıllarında hem aktif olarak defans mevkiinde (daha çok defansın solunda) futbol oynayan Ziya Songülen, takımın tüm masraflarını karşılamış ve Fenerbahçe'nin sarı-beyaz renkte olan ilk formalarını İngiltere'den getirtmiştir.

İngiltere'de eğitim gördüğü yıllarda, buradaki futbol kulüplerine bestelenen marşlardan etkilenen Ziya Bey, sipariş üzerine marşlar besteleyen Osmanlı vatandaşı müzisyen Krikor Sinanyan ile anlaşmış ve 1908 tarihinde kayıtlara geçen, notasyonu günümüze kadar ulaşmış olan bu marşı, Fenerbahçe'ye armağan etmiştir. Bahsi geçen bu marş, Türk futbol tarihinde bir takıma bestelenmiş ilk marştır.

Ziya Songülen, II. Meşrutiyet öncesi oynanmasının yasak olduğu futbolun, Osmanlı topraklarında gelişmesi saikiyle bir inisiyatif alıp, tüm mesaisinin yalnızca Fenerbahçe Kulübü'ne münhasır olmaması adına; aralarında Abdülhamit II'in doktoru Cemil Topuzlu'nun da bulunduğu birkaç arkadaşıyla beraber dönemin Futbol Birliği (Lig) işlevini gören “Union Club” idaresini kurdu ve bu nedenle de Fenerbahçe Spor Kulübü Başkanlığı görevini 1908 yılı sonlarına doğru Mehmed Ayetullah Bey’e devretti. 1908 sonlarında arkadaşlarıyla birlikte kurduğu bu iştirak sonucunda Fenerbahçe, 1908-1909 sezonunda ilk kez İstanbul Futbol Ligi’ne katıldı. Ve daha sonrasında Ziya Songülen, 1910 döneminde Fenerbahçe’den istifa etti. Union Club'ın kuruluşundan bir süre sonra Fenerbahçe'ye dönse de; bu sefer de kendisine kulüp içerisinde aktif olarak görev verilmemiştir.

Ziya Songülen, memuriyeti sıralarında Viyana'ya müfettiş olarak gittiği 1918 yılında tanıştığı konservatuvar mezunu, piyanist Erna Valentin Meyer adındaki ecnebi bir kadın ile evli idi. Eşi evlendikten sonra Müslümanlığı kabul etmiş ve Esma Songülen adını almıştır. Azize Çelikbaş, Güzel Halit, Asım Server Songülen adlarında 3 çocuğu vardı.

Ziya Songülen, Kurtuluş Savaşı'nda; Kuvayi Milliye ordularına bir takım finansman sağlaması nedeniyle, o dönemlerde Mustafa Kemal Paşa'nın sempatisini ve dostluğunu kazanmış bir isimdir. Hatta, Cumhuriyet'in ilan edilmesinin ardından Mustafa Kemal Paşa tarafından Ziya Bey'in siyasi gerekçelerle İstanbul'dan Ankara'ya geçip ikamet etmesi talep edilmiştir.

Ziya Songülen, Lozan ve Londra Konferansı'na da kâtip sıfatıyla katılmış, cumhuriyetin kuruluşuna destek vermiş ve kuruluşuna şahit olmuştur.

Mustafa Kemal Paşa, Ziya ve Esma Songülen çiftini Ankara'daki evinde ziyaret ettiği sırada kendisine servis yapılırken kullanılan yeşil, altın yaldızlı Limoges fincan takımını çok beğenmiş, Ziya ve Esma (Erna) çifti de jest yaparak bu fincan takımını kendisine hediye etmiştir. Bu fincan takımı uzun yıllar Çankaya Köşkü'nde sergilenmiştir.

Ziya Songülen, aynı zamanda Türkiye'nin ilk seyahat acentesi olan NATTA'nın da kurucusudur.

Felç hastalığı geçirdikten hemen sonra İstanbul Alman Hastanesi'ne yatırılan Ziya Bey, 1 sene kadar bu hastanede tedavi görmüştür. Tedavisinin ardından, bugünkü adı Kont Ostrolog Yalısı olan dedesine ait Server Paşa Yalısı'nı İngiliz bir mimara düzenlettirmiş ve burada inzivaya çekilmiştir.

Ayrıca Ziya Songülen'in bir dönem ikamet ettiği, babası Suad Bey'e ait Heybeliada'daki köşk ise; vefatından sonra İsmet İnönü ve ailesine satılmıştır.

Ziya Songülen, 21 Ağustos 1936 tarihinde daha önce geçirdiği felç hastalığına bağlı beyin kanaması sonucu İstanbul'da 50 yaşında ölmüştür.

Kaynak:Biyografiler.com