National Basketball Association (NBA), Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulmuş bulunan profesyonel basketbol ligi organizasyonudur.

Tüm dünyada en çok izlenen spor organizasyonlarından biri olan NBA, ABD dışında 1940'lı yıllarda Kanada'da Toronto Huskies takımı ile varken, bu takım daha sonra kapanmıştır. 1995'de tekrar Kanada'da Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies takımları ile bu ülkeye de taşındığı halde Vancouver'da yeterli ilgiyi görmediği için ABD dışında sadece Toronto takımı vardır.

NBA'in resmî logosunda eski Los Angeles Lakers'lı oyuncu Jerry West'in silüeti bulunmaktadır.

1895 yılında William Randolph Hearst'ün sahibi olduğu New York Journal, spor haberlerinin gazetenin kendine atfedilmiş ayrı bir bölümde yer aldığı ilk spor bölümünü tanıtmıştır. Gazetenin en ünlü spor yazarlarından bir tanesi Max Kase'tir. 1938'den 1966'ya kadar New York Journal'da spor yazarlığı yapan Kase, 1930'larda Boston American gazetesinde çalıştığı sırada, birçok spor organizasyonuna ev sahipliği yapan Boston Garden'ın sahibi Walter A. Brown'la tanışmıştır. Bu tanışmanın ardından Kase, basketboldaki kolej oyuncularının mezun olduktan sonra bir üst lige adım atması ve salondan elde edilen kârlılığı artırması amacıyla bir lig kurma fikrini Brown'a iletmiş, fikri beğenen Brown, ligin kurulması hakkında arena sahipleriyle görüşmeye başlamıştır. 6 Haziran 1946'da Kase, Brown ve on yedi kişilik bir grup New York'taki Commodore Hotel'de bir araya gelerek Amerika Basketbol Birliği'ni (BAA) kurmuştur ve 1949 yılında bir başka lig olan NBL (National Basketball League) ile birleşerek günümüzde Amerikan Profesyonel Basketbol Ligi olan NBA (National Basketball Association) oluşturulmuştur. Bu ligin ilk takımları; Boston Celtics, Minneapolis Lakers (daha sonra Los Angeles Lakers), New York Knicks, Philadelphia Warriors (daha sonra Golden State Warriors), Rochester Royals (daha sonra Sacramento Kings), Syracuse Nationals (daha sonra Philadelphia 76ers) ve Tri-Cities Blackhawks (daha sonra Atlanta Hawks)’tur. Max Kase, NBA ile birlikte New York Knicks’in de kurulmasında pay sahibidir. Forbes’un yaptığı araştırmaya göre, Knicks’in güncel değeri 6.1 Milyar Dolar değerindedir ve dünyanın en değerli 9. spor kulübü konumundadır.

Tarihçe
6 Haziran 1946 tarihinde Basketball Association of America (BAA) adıyla kuruldu. Bugünkü adı olan "National Basketball Association" (NBA,Ulusal Basketbol Birleşimi) ismi ise 1949 yılında ABD'de kurulmuş bir diğer profesyonel lig olan "National Basketball League" (NBL) ile birleşmesinden sonra alındı.

NBL 12 yıldır süren profesyonel bir lig olmasına rağmen genel olarak 3 yıllık BAA'nın önderliğinde kuruldu. Bunda, BAA'nın ülke çapında büyük şehirlerde yaygın bir lig olması sebepti. 1949 yılında iki ligin birleşmesinden dolayı 17 takımlı bir lig oluştu. Bu birleşme sonucu büyük şehirlerdeki büyük takımlar ile küçük kasaba takımlarının karışımı sonucu dengesiz bir lig oluştu.

1950'de lig 11 takıma düştü. 1954'te lig tarihinin en az takım sayısı olan 8 takım kaldı. Bu sekiz takım hala ligde mücadele eden Knicks, Celtics, Warriors, Lakers, Kings, Pistons, Hawks ve 76ers oldu. Bu arada takımlar küçük şehirlerden daha büyük şehirlere taşınmaya başladı. Örneğin Hawks Tri-Cities'ten Milwaukee'ye ve oradan St. Louis'e; Kings Rochester'den Cincinnati'ye ve Pistons Fort Wayne'den Detroit'e taşındı.

İlk Afroamerikan oyuncuların kontrat imzalamaya başladığı 1950'ler, 5 kez şampiyonluk kazanan Minneapolis Lakers'ın bariz bir üstünlüğü ile geçti.

1954 yılında lig maçlarındaki mücadeleyi hızlandırmak için hücum süresi 24 saniye olarak belirlendi.

1956 yılında çaylak pivot Bill Russell'ın Boston Celtics'e transfer olmasıyla ligin görünümü birden değişti. Zaten elinde Bob Cousy gibi yıldız bir guard bulunan Celtics, ligi domine etmeye başladı ve 13 sezonda 11 şampiyonluk kazandı. 1959 yılında başka bir efsane Wilt Chamberlain NBA'de oynamaya başladı ve tüm rekorları altüst etti. Russell ile Chamberlain'in çekişmesi hâlen takım sporlarında gelmiş geçmiş en ünlü çekişmelerden biri olarak kabul edilir.

Bu dönemde Lakers'ın Los Angeles'e taşınması ve bazı yeni takım eklemeleri ile ligin güç dengesi biraz oturmaya başladı.

1967 yılında ABA uzun adıyla "American Basketball Association" isimli başka bir lig kurulması ile ligin kalitesi bir kez daha tehlikeye girdi. New York Knicks, Denver Nuggets, Indiana Pacers ve San Antonio Spurs gibi bugün NBA'de mücadele eden takımları da içeren lig 1976'da NBA'le birleşti. Bu dönemde NBA'in Kerim Abdül Cabbar, Oscar Robertson gibi oyuncuları kendi bünyesine katabilmesi belki de NBA'in bu rekabetten üstün çıkmasını sağladı.

ABA ile birleşme sonucu takım sayısı 22'ye çıktı ve birleşmeden üç yıl sonra 1979 yılında ABA'da olan ama NBA'de olmayan üç sayı kuralı NBA tarafından kabul edildi.

Bu yıllardaki lig için diğer önemli olay ise lige katılan yeni oyuncular Larry Bird ve Magic Johnson'dır. Bu iki oyuncu hem lige yeni bir rekabet katmış hem de pek çok yeni izleyici çekmiştir. Larry Bird, Celtics; Magic Johnson ise Lakers tarafından takımlarına katıldı ve Celtics 3, Lakers 5 şampiyonluk kazandı. 1989 yılında ligdeki takım sayısı 27'ye çıkarıldı.

1985 yılında Michael Jordan'ın lige girmesi ile NBA yepyeni bir görünüm kazandı ve 1990'lar Chicago Bulls'un etkinliğinde geçti. Bulls Michael Jordan'ın önderliğinde 6 şampiyonluk kazandı.

1990'larda ayrıca NBA dünya çapında büyük tanınma ve artık dünya çapında takip edilen bir lig konuma ulaştı. 1995 yılında ABD dışında Kanada'da Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies takımları kuruldu ve takım sayısı 29 oldu. 1992 yılında Rüya Takım (Dream Team) adıyla ilk defa NBA'in profesyonel oyuncuları Barselona'daki olimpiyatlara katıldı. Michael Jordan, Larry Bird ve Magic Johnson'lı ABD millî takımı her maçını farklı kazanarak Olimpiyat altın madalyası kazandı.

Uzun süre yabancı oyuncu almakta tereddüt eden takımlar bu dönemde Dražen Petrović, Vlade Divac gibi oyuncuların başarılı olmasıyla tüm dünyadaki ligleri taramaya ve yetenekli oyuncuları bünyelerine katmayan başladılar. 1994 yılında NBA'de MVP ödülünü Nijeryalı Hakeem Olajuwon kazandı. 2002 yılında İspanyol Pau Gasol yılın çaylak oyuncusu ödülünü kazandı. Yine 2002 yılında Çinli Yao Ming NBA Draftı'nda ilk sıradan seçildi.

1996 yılında kadınlar ligi "Women's National Basketball Association" (WNBA), 2002 yılında ise genç oyuncuların gelişmesi için rezerv lig konumunda "NBA Development League" kuruldu.

2004 senesinde daha önce New Orleans Hornets takımına ev sahipliği yapan Charlotte'da Bobcats takımı kuruldu ve takım sayısı 30'a yükseldi. 2007'de Alman oyuncu Dirk Nowitzki NBA normal sezon MVP'si oldu. Aynı sene içinde lige 1. sıradan bir İtalyan, Andrea Bargnani seçildi ve NBA finallerinin MVP'si de bir Fransız olan Tony Parker oldu.

2007'de ise NBA'in globalleşmesi sonucunda 50'den fazla uluslararası oyuncu, NBA takımlarında oynuyor. Ayrıca Toronto Raptors ilk defa bir NBA takımına Avrupalı bir genel menajer getirerek, bir ilke imza attı.