Miletli İsidoros, yaklaşık MS 442 yılında Milet’te (Antik İyonya (günümüz Balat, Didim, Aydın) doğmuştur. Bizans döneminin en önemli matematikçi, fizikçi ve mimarlarından biri olan İsidoros, özellikle Konstantinopolis’teki Ayasofya’nın inşasında üstlendiği rol ile tanınmaktadır.

Eğitim hayatına İskenderiye’de başlayan Miletli İsidoros, daha sonra Konstantinopolis’te fizik, matematik ve geometri alanlarında öğrenim görmüştür. Erken döneminde stereometri, tonoz geometrisi ve yapı fiziği üzerine yoğunlaşmış; bu alanlarda dersler vermiş ve yorumlar kaleme almıştır. Döneminin önde gelen bilim insanlarından biri olarak, hem akademik hem de uygulamalı mimarlık alanında etkili olmuştur.

Miletli İsidoros, Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532–537 yılları arasında Konstantinopolis’te yeniden inşa edilen Ayasofya’nın tasarlanması için görevlendirilen iki ana mimardan biridir. Bu görevde, Trallesli Anthemius ile birlikte çalışmıştır. Anthemius’un 534 yılında ölmesinin ardından, Ayasofya inşaatının yönetimini büyük ölçüde İsidoros üstlenmiştir.

Ayasofya’nın mimarisinde, Roma bazilikasının uzunlamasına planı ile merkezi kubbe sistemini birleştiren yenilikçi bir tasarım uygulanmıştır. İsidoros’un özellikle tonozlar ve kubbe geometrisi konusundaki teorik bilgisi, yapının mühendislik başarısında belirleyici olmuştur. Ancak 558 yılında meydana gelen büyük depremde ana kubbenin bir kısmı çökmüş; onarım çalışmaları, İsidoros’un yeğeni Genç İsidoros tarafından gerçekleştirilmiştir. Bugün görülen kaburgalı kubbe tasarımı bu onarım sırasında uygulanmıştır.

Mimarlığın yanı sıra Miletli İsidoros, matematik tarihi açısından da son derece önemli bir figürdür. Arşimet’in eserlerinin ilk kapsamlı derlemesini hazırladığı kabul edilmektedir. Bu derleme, günümüze ulaşan ünlü Arşimet Palimpsestinin korunmasını sağlamıştır. Ayrıca Öklid’in Elementler adlı eserine eklenen ve “XV. Kitap” olarak bilinen bölümün düzenlenmesi kısmen İsidoros’a atfedilmektedir.

İsidoros, Eutocius ile birlikte Arşimet’in Küre ve Silindir Üzerine ve Dairenin Ölçümü adlı eserleri üzerine çalışmalar yürütmüştür. Eutocius’un metinlerinde, İsidoros’un öğretici ve düzenleyici rolüne sıkça atıf yapılmaktadır. Ayrıca İsidoros’un, parabol çizimini yüksek doğrulukla yapabilen özel bir geometrik alet tasarladığı; bu aletin küpün hacmini iki katına çıkarma problemi gibi klasik matematik sorunlarının çözümünde kullanıldığı aktarılmaktadır.

Miletli İsidoros’un yazılı eserlerinin büyük bir bölümü günümüze ulaşmamış olsa da, öğrencileri aracılığıyla oluşturduğu bilimsel çevre, literatürde zaman zaman “İsidoros Okulu” olarak anılmaktadır. Bu ekol, antik Yunan matematik metinlerinin yeniden düzenlenmesi, sadeleştirilmesi ve korunmasında önemli rol oynamıştır.

Miletli İsidoros’un MS 558 yılından önce, muhtemelen Ayasofya’daki ilk büyük kubbe çöküşünden kısa bir süre önce vefat ettiği kabul edilmektedir. Ardında bıraktığı mimari ve bilimsel miras, Bizans mühendisliğinin ve antik matematik geleneğinin Orta Çağ’a aktarılmasında belirleyici olmuştur.

Kaynak:Biyografiler.com