Müzisyen, Besteci, Orkestra şefi, Müzik eğitimcisi

Alexander von Zemlinsky, Avusturyalı besteci ve orkestra şefi.

Alexander von Zemlinsky, 14 Ekim 1871 tarihinde Avusturya, Viyana'da Sefarad, Yahudi-Müslüman kökenli Slovak Katolik bir baba ve annenin çocuğu olarak doğmuştur. Burada yaşayan birçok Yahudi sakiniyle karakterize edilen Leopoldstadt bölgesinde büyüdü.

Büyük babası Anton Semlinski, Macaristan’ın Žilina şehrinden (günümüzde Slovakya) Avusturya’ya göç etmiş ve Avusturyalı bir kadın ile evlenmiştir. İkisi de Roma Katolik kilisesine bağlı ailelerdendir. Babası Adolf Katolik bir ailedendir. Annesi Clara Semo ise Sefarad Yahudi bir baba ve Bosnalı Müslüman bir annedendir. Alexander von Zemlinsky’nin tüm ailesi daha sonra Yahudiliği benimsemişlerdir. Bu yüzden kendisi de Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Kendisi daha sonradan soy ismini "Z" harfi ile yazmaya başlamıştır.

Müzik yeteneği erken yaşta belli olan Alexander von Zemlinsky'i henüz 13 yaşındayken onu Müzik Dostları Derneği Konservatuvarı'na kaydettirdi. 1892 yılına kadar bu kurumda okudu ve modelinin ve patronu Johannes Brahms'tan etkilenerek kendi eserlerini besteledi.

Genç yaşta piyano çalmaya başlayan Alexander von Zemlinsky, tatillerde de Sinagoglarda org çalmıştır. 1884 yılında Viyana Konservatuvarı'na kabul edildi, Anton Door ile piyano çalıştı 1890 yılında okulun piyano yarışmasını kazandı.

1892 yılına kadar çalışmalarına devam etmiş ve Robert Fuchs ile teori, Johann Nepomuk Fuchs ve Anton Bruckner ile kompozisyon çalışmıştır. Bu yıllarda da bestelerini yapmaya başlamıştır.

O dönemlerde Zemlinsky'nin Johannes Brahms gibi önemli ve değerli bir destekçisi vardı. 1893 yılında öğretmeni Johann Nepomuk Fuch'sun daveti üzerine Johannes Brahms, Zemlinsky'nin re minör senfonisinin ilk seslendirilişinde bulunmuş ve yakın zaman sonra bu yaylı dörtlülerinin de performanslarını takip etmiştir. Johannes Brahms, Zemlinsky'nin müziğinden etkilenmiş, 1896 yılında genç bestecinin re minör klarinetli triosunu önemli bir müzik yayın kuruluşu olan Simrock tarafından basılması için öneride bulunmuştur.

Alexander von Zemlinsky, 1895 yılında kurduğu amatör orkestra olan Polyhymnia'ya bir çellist olarak katıldığında Arnold Schoenberg ile tanıştı. Arnold Schoenberg daha sonra 1901 yılında Alexander von Zemlinsky'nin kız kardeşi Mathilde ile evlendi.

Alexander von Zemlinsky, Arnold Schoenberg'e kontrpuan dersleri verdi, böylece Schoenberg'in sahip olacağı tek resmi müzik öğretmeni oldu.

1897 yılında Si-bemol Majör 2. senfonisi Viyana'da seslendirilmiş ve çok büyük bir başarı kazanmıştır. 1899'da Zemlinsky Protestanlığa geçti. Turmwächterlied metninde Hıristiyan haçını ve İsa'yı ima etti ve birçok bestesine Mezmurlar'dan ayetler ekledi.

1900 yılında Gustav Mahler’in "Es war einmal" (Bir Zamanlar) adlı operasının ilk temsilini yapması, bir besteci olarak itibarının artmasına büyük katkısı olmuştur.

Alexander von Zemlinsky, 1900 yılından sonra hem besteci hem de orkestra şefi olarak Viyana'da önde gelen bir müzikal figür olarak tanındı.

Alexander von Zemlinsky, 1907 yılında Ida Guttmann ile evlendi fakat evlilik mutsuz bir şekilde Ida Guttmann'ın 1929'daki ölümüne kadar devam etti. 1930 yılında kendisinden 29 yaş küçük olan Luise Sachsel ile evlendi, bu 1941 yılına kadar devam eden, öncekilerden daha mutlu bir evlilik oldu. Johanna adında kızı oldu.

Alexander von Zemlinsky, 1903'ten itibaren, Arnold Schoenberg'in de ders verdiği Viyana'daki Schwarzwald Okulu'nda (pedagoji ve kadın özgürlüğünün öncülerinden Eugenie Schwarzwald tarafından yönetilen özel bir okul) orkestrasyon dersleri verdi.

1904-1907 yılları arasında, Mozart'tan, Vilhelm Richard Wagner ve Johann Strauss I'a kadar uzanan geniş bir repertuvara sahip olan Viyana Volksoper'in şefliğini yaptı. 1904 yılında, Arnold Schoenberg'in ve Gustav Mahler'in desteğiyle, yeni müziği teşvik etmek amacıyla Vereinigung Schaffender Tonkünstler'i kurdu.1908'de Paul Dukas'ın Barbe Bleu operasını ve 1910'da kendi operası Kleider machen Leute'yi (İnsanı Giysiler Yaratır) yarattı.

1911'den 1927'ye kadar Prag'daki Deutsches Landestheater'ı (Alman Bölge Tiyatrosu) yönetti ve 1920'den itibaren oradaki Alman Müzik ve Güzel Sanatlar Akademisi'nin (Deutsche Akademie für Musik und Bildende Kunst) rektörlüğünü yaptı.

1923'ten itibaren Çekoslovak Filarmoni Orkestrası tarafından sık sık davet edildi.

Alexander von Zemlinsky, 1927 yılında Berlin'e taşındı ve burada Kroll Operası'nda Otto Klemperer'e şef olarak öğretmenlik yaptı ve çalıştı. Ancak bu opera 1931'de kapandı. Daha sonra Wiesbaden'de müzik direktörü olarak çalışmayı reddederek Berlin'de Yüksek Müzik Okulu'nda nota okuma profesörü olarak kalmayı tercih etti ve kendisini birçok Avrupa ülkesine götüren konuk şeflik kariyerine yöneldi. Nazi Partisi'nin yükselişiyle, 1933 yılında Viyana'ya kaçtı ve burada resmi bir görevi yoktu, bunun yerine beste yapmaya ve ara sıra konuk şef olarak görünmeye odaklandı. 1938 yılından itibaren Viyana'daki durum onun çalışmaya devam etmesini imkânsız hale getirdi ve Adolf Hitler'in işgalinden sonra Zemlinsky ve ailesi kaçmayı planladı. 1938 sonbaharında Viyana'yı terk ettiler ve New York'a kaçtılar.

Daha önceleri 1934 yılında ABD'ye göç eden kayınbiraderi Arnold Schoenberg, Los Angeles ve Güney California Üniversitelerinde başarılı ve kazançlı işlerde bulunurken; Alexander von Zemlinsky New York'ta genellikle bilinmeyen ve ihmal edilmiş birisi olarak yaşamaya devam etti. Daha sonra sağlığı bozuldu ve besteciliğe son verdi.

Hastalanıp, bir dizi felç geçiren ve beste yapmayı bırakan Alexander von Zemlinsky, 15 Mart 1942 tarihinde Larchmont, New York, ABD'de 71 yaşında zatürreden ölmüştür. Külleri 1985'te memleketi Avusturya'ya taşındı ve Viyana Merkez Mezarlığı'na defnedildi.

Eserleri genellikle Operaları içerse de çok başarılı çalgı müziği eserleri de vardır. Zemlinsky'nin en iyi bilinen eseri, soprano, bariton ve orkestra için yedi bölümlük bir parça olan Lirik Senfoni'dir.

Eserleri :
Operaları :
- Sarema (1893-95)
- Es war einmal (1897-99, rev.1912)
- Der Traumgörge Op. 11 (1904-06)
- Kleider machen Leute Op. 12 (1907-1909, rev. 1910, 1922)
- Eine florentinische Tragödie Op. 16 (1915-16)
- Der Zwerg Op. 17 (1919-21)
- Der Kreidekreis Op. 21 (1930-31)
- Der König Kandaules Op. 26 (1935-36, Orkestrasyonu Antony Beaumont tarafından tamamlanmıştır (1992-96)

Diğer sahne eserleri :
- Ein Lichtstrahl (Işık huzmesi). Piyano için pantomim dram (Senaryo: Oskar Geller), 1901, rev. 1902)
- Ein Tanzpoem. (Dans Şiiri) Orkestra için 1 perde bale müziği (Hugo von Hofmannsthal (1901-1904) Der Triumph der Zeit balesinin son versiyonu)
- William Shakespeare'in Cymbeline oyunu için ek müzik. Tenor, koro ve orkestra için (1913–15)

Koro eserleri :
- Frühlingsglaube Karma koro ve yaylı çalgılar orkestrası için (Metin: Ludwig Uhland) (1896)
- Geheimnis Karışık koro ve yaylı çalgılar orkestrası için (1896)
- Minnelied (Metin: Heinrich Heine) Erkeler korosu ve oda müziði topluluðu için (ca.1895)
- Hochzeitgesang (Metin: Tevrat) Tenor solo, koro ve org için (1896)
- Frühlingsbegräbnis (Metin: Paul Heyse). Soprano, bariton, karma koro ve orkestra için kantat (1896/97, rev. ca.1903)
- Aurikelchen  (Metin: Richard Dehmel) Kadınlar korosu için (1898)
- Mezmur 83  Solistler, karma koro ve orkestra için (1900)
- Mezmur 23  Koro ve orkestra için, Op.14 (1910, İlk seslendirilişi: Viyana, 1910)
- Mezmur 13  Koro ve orkestra için, Op.24 (1935)

Ses(ler) ve orkestra :
- Waldgespräch  (Metin: Joseph von Eichendorff) Soprano, iki korno, arp ve yaylı çalgılar için (1896)
- Maiblumen blühten überall  (Metin: Richard Dehmel) soprano ve yaylı çalgılar altılısı için (yak.1898)
- Sechs Gesänge  Maurice Maeterlinck  şiirlerine atıfla, Op.13 (1913, Orkestrasyon 1913/21)
- Lirik Senfoni  Soprano, bariton ve orkestra için, Op.18 (Rabindranath Tagore  şiirlerine atıfla) (1922–23)
- Symphonische Gesänge  Bariton veya alto ve orkestra için, Op.20 (Metin:  Afrika singt. Eine Auslese neuer afro-amerikanischer Lyrik, 1929)

Ses ve piyano için şarkılar :
- Şarkılar, Op. 2 (1895–96)
- Şarkılar, Op. 5 (1896–97)
- Walzer-Gesänge Op. 6 (Ferdinand Gregorovius'un Toskana şarkılarına dayanan Vals-Şarkıları) (1898)
- Irmelin Rose und andere Gesänge, Op. 7 (1898/99)
- Turmwächterlied und andere Gesänge, Op. 8 (1898/99)
- Ehetanzlied und andere Gesänge, Op. 10 (1899–1901)
- Sechs Gesänge  Maurice Maeterlinck  şiirlerine atıfla, Op. 13 (1913)
- 6 Şarkı, Op. 22 (1934; İlk seslendirilişi: Prag 1934)
- 12 Şarkı, Op. 27 (1937)
- 3 Şarkı (Metin: Irma Stein-Firner) (1939)

Orkestra eserleri :
- Mi-minor Senfoni (1891) (Sadece iki bölümü mevcut)
- Senfoni No.1 re minor (1892–93)
- Senfoni No.2 Si-bemol major (1897)
- Drei Ballettstücke.  Der Triumph der Zeitden suit (1902)
- Die Seejungfrau  (Küçük Denizkizi),  Hans Christian Andersen'den fantazi (1902–03, İlk seslendirilişi: Viyana 1905)
- Sinfonietta, Op. 23 (1934, İlk seslendirilişi: Prag, 1935)

Oda müziği :
- Viyolonsel ve Piyano için Üç Parça (1891)
- Mi-minör Yaylı Çalgılar Kuarteti (yak.1893)
- Viyolonsel ve Piyano için la minor sonat (1894)
- Yaylı çalgılar beşlisi için iki bölüm (1894/1896) (Yaylı çalgılar beşlisi, re minör)
- Keman ve Piyano için Seranad (Süit) (1895)
- Trio, Op. 3, Klarinet (veya keman), Viyolonsel ve Piyano için re minör (1896)
- Yaylı Dörtlü No. 1, Op. 4 La Majör (1896)
- Yaylı Dörtlü No. 2, Op. 15 (1913–15, ilk çalınma, Viyana 1918)
- Yaylı Dörtlü No. 3, Op. 19 (1924)
- Yaylı Dörtlü için iki bölüm (1927) [Bitirilmemiş Yaylı Dörtlü]
- Yaylı Dörtlü No. 4 (Süit), Op. 25 (1936)
- Klarinetli dörtlü, Klarinet, Keman, Viola ve Viyolonsel (1938/39) (Bitirilmemiş)
- Humoreske  (Rondo) Üflemeli Tahta Çalgılar beşlisi (1939)
- İki Korno ve Piyano için  Jagdstück  (Av Parçası) (1939)

Piyano :
- Ländliche Tanze, Op. 1 (1892)
- Vier Balladen (1892–93)
- Albumblatt  (Erinnerung aus Wien) (1895)
- Skizze (1896)
- Fantasien über Gedichte von Richard Dehmel, Op. 9 (1898)
- Menuett (Das Gläserne Herz) (1901)


Kaynak:Biyografiler.com